منتخب تفاسیر
أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَىٰ قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا   
قالب وبلاگ
لینک دوستان
لینک های مفید


کتاب فرهنگ‌ قرآن
[تعدادی از ارجاعات و اسمها بر اساس احادیث و برداشتهای تفسیری است]


برچسب‌ها: فرهنگ قرآن, تفسیر موضوعی
ادامه مطلب
[ دوشنبه ۱۳۹۶/۰۸/۱۵ ] [ 6:28 ] [ سعید ]
⬜⬛انحصار رزق انسانها به خدای یکتا:

قُل مَن یَرزُقُکُم مِنَ السَّماءِ والاَرضِ... ومَن یُدَبِّرُ الاَمرَ فَسَیَقولونَ اللّٰهُ... فَذٰلِکُمُ اللّٰهُ رَبُّکُمُ الحَقُّ فَماذا بَعدَ الحَقِ ّ اِلَّا الضَّلٰلُ فَاَنّیٰ تُصرَفون. یونس (۱۰) ۳۱ و ۳۲


برچسب‌ها: فرهنگ قرآن, تفسیر موضوعی
ادامه مطلب
[ یکشنبه ۱۳۹۶/۰۷/۰۹ ] [ 19:5 ] [ سعید ]
🔷🔶نفی تأثیر استقلالی غیر خداوند، در جهان هستی1⃣

اِیّاکَ نَعبُدُ واِیّاکَ نَستَعین. حمد (۱) ۵

واتَّبَعوا ما تَتلوا الشَّیٰطینُ عَلیٰ مُلکِ سُلَیمٰنَ... فَیَتَعَلَّمونَ مِنهُما ما یُفَرِّقونَ بِهِ بَینَ المَرءِ وزَوجِهِ وما هُم بِضارِّینَ بِهِ مِن اَحَدٍ اِلّا بِاِذنِ اللّٰهِ.... بقره (۲) ۱۰۲ 

اللّٰهُ لا اِلٰهَ اِلّا هُوَ الحَیُّ القَیُّومُ... مَن ذَا الَّذی یَشفَعُ عِندَهُ اِلّا بِاِذنِهِ یَعلَمُ ما بَینَ اَیدیهِم وما خَلفَهُم ولا یُحیطونَ بِشَیءٍ مِن عِلمِهِ اِلّا بِما شاءَ.... بقره (۲) ۲۵۵

ما کانَ لِبَشَرٍ اَن یُؤتِیَهُ اللّٰهُ الکِتٰبَ والحُکمَ والنُّبُوَّةَ ثُمَّ یَقولَ لِلنّاسِ کونوا عِبادًا لی مِن دونِ اللّٰهِ ولٰکِن کونوا رَبّٰنِیّینَ بِما کُنتُم تُعَلِّمونَ الکِتٰبَ وبِما کُنتُم تَدرُسون. آل عمران (۳) ۷۹ 


برچسب‌ها: فرهنگ قرآن, تفسیر موضوعی
ادامه مطلب
[ سه شنبه ۱۳۹۶/۰۶/۲۱ ] [ 14:42 ] [ سعید ]
آثار توحید 

۱) عقیده به خدای یگانه، مایۀ آرامش و اطمینان قلب: 
ورَبَطنا عَلیٰ قُلوبِهِم اِذ قاموا فَقالوا رَبُّنا رَبُّ السَّمٰوٰتِ والاَرضِ لَن نَدعوا مِن دونِهِ اِلٰهًا.... کهف (۱۸) ۱۴


برچسب‌ها: فرهنگ قرآن, تفسیر موضوعی
ادامه مطلب
[ دوشنبه ۱۳۹۶/۰۶/۲۰ ] [ 7:56 ] [ سعید ]
 

وحی در فرهنگ قرآن


برچسب‌ها: فرهنگ قرآن, تفسیر موضوعی
ادامه مطلب
[ چهارشنبه ۱۳۹۶/۰۶/۰۸ ] [ 15:54 ] [ سعید ]
ارائۀ حقایقی به محمّد صلی الله علیه و آله در معراج، موجب اثبات احاطۀ علمی خداوند:
... إِنَّ رَبَّکَ أَحٰاطَ بِالنّٰاسِ وَ مٰا جَعَلْنَا الرُّؤْیَا الَّتِی أَرَیْنٰاکَ... اسراء (۱۷) ۶۰

ارائۀ آیات الهی به پیامبر صلی الله علیه و آله پیامد معراج آن حضرت:
سُبْحٰانَ الَّذِی أَسْریٰ بِعَبْدِهِ... لِنُرِیَهُ مِنْ آیٰاتِنٰا.... اسراء (۱۷) ۱
وَ هُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلیٰ
ثُمَّ دَنٰا فَتَدَلّٰی
فَکٰانَ قٰابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنیٰ
فَأَوْحیٰ إِلیٰ عَبْدِهِ مٰا أَوْحیٰ
لَقَدْ رَأیٰ مِنْ آیٰاتِ رَبِّهِ الْکُبْریٰ. نجم (۵۳) ۷ -\۱۰ و۱۸

مشاهدات پیامبر صلی الله علیه و آله در معراج، آزمایش و امتحانی برای مردم:
وَ إِذْ قُلْنٰا لَکَ إِنَّ رَبَّکَ أَحٰاطَ بِالنّٰاسِ وَ مٰا جَعَلْنَا الرُّؤْیَا الَّتِی أَرَیْنٰاکَ إِلاّٰ فِتْنَةً لِلنّٰاسِ... [۳] اسراء (۱۷) ۶۰
[۳]: بنا بر قولی، مراد از«الرّؤیا»دیدن با چشم است که در معراج پیامبر از مکّه به بیت المقدّس و از آنجا به آسمانها در یک شب اتفاق افتاد و در اول همین سوره به آن اشاره شد. (مجمع البیان، ج ۵ -\۶، ص ۶۵۴ ؛ جامع البیان، ج ۹، جزء ۱۵، ص ۱۱۰ -\۱۱۳)

فرود جبرئیل به صورت اصلی خود و قرب او به پیامبر صلی الله علیه و آله در معراج:
عَلَّمَهُ شَدِیدُ الْقُویٰ
ذُو مِرَّةٍ فَاسْتَویٰ
وَ هُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلیٰ
ثُمَّ دَنٰا فَتَدَلّٰی
فَکٰانَ قٰابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنیٰ. [۴] نجم (۵۳) ۵ -\۹
[۴]: برخی مقصود از ضمایر فاعلی در آیات مزبور را جبرئیل دانسته و گفته اند: قرب او به پیامبر صلی الله علیه و آله برای بردن آن حضرت به معراج بوده است. (المیزان، ج ۱۹، ص ۲۸)

عبودیّت محمّد صلی الله علیه و آله زمینۀ شایستگی آن حضرت برای معراج:
سُبْحٰانَ الَّذِی أَسْریٰ بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرٰامِ إِلَی الْمَسْجِدِ الْأَقْصَی الَّذِی بٰارَکْنٰا حَوْلَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ آیٰاتِنٰا.... اسراء (۱۷) ۱
وَ هُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلیٰ
ثُمَّ دَنٰا فَتَدَلّٰی
فَکٰانَ قٰابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنیٰ
فَأَوْحیٰ إِلیٰ عَبْدِهِ مٰا أَوْحیٰ. نجم (۵۳) ۷ -\۱۰

ره نیافتن هیچ گونه خطا و انحراف در مشاهدات پیامبر صلی الله علیه و آله در معراج:
وَ هُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلیٰ
ثُمَّ دَنٰا فَتَدَلّٰی... مٰا کَذَبَ الْفُؤٰادُ مٰا رَأیٰ أَ فَتُمٰارُونَهُ عَلیٰ مٰا یَریٰ وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْریٰ عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهیٰ مٰا زٰاغَ الْبَصَرُ وَ مٰا طَغیٰ لَقَدْ رَأیٰ مِنْ آیٰاتِ رَبِّهِ الْکُبْریٰ. نجم (۵۳) ۷ -\۱۸

پیامبر صلی الله علیه و آله مشاهده کنندۀ جبرئیل، در معراج خود:
عَلَّمَهُ شَدِیدُ الْقُویٰ
وَ هُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلیٰ
مٰا کَذَبَ الْفُؤٰادُ مٰا رَأیٰ
وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْریٰ. [۳] نجم (۵۳) ۵ و ۷ و ۱۱ و ۱۳
نزول جبرئیل از افق اعلی بر پیامبر صلی الله علیه و آله جهت نشان دادن چهرۀ حقیقی خود به آن حضرت:
عَلَّمَهُ شَدِیدُ الْقُویٰ
ذُو مِرَّةٍ فَاسْتَویٰ
وَ هُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلیٰ
ثُمَّ دَنٰا فَتَدَلّٰی
فَکٰانَ قٰابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنیٰ
فَأَوْحیٰ إِلیٰ عَبْدِهِ مٰا أَوْحیٰ
مٰا کَذَبَ الْفُؤٰادُ مٰا رَأیٰ. [۴] نجم (۵۳) ۵ -\۱۱
[۳]: بنا بر احتمالی، مراد از«شدید القویٰ»، جبرئیل است. (المیزان، ج ۱۹، ص ۲۷؛ الکشاف، ج ۴، ص ۴۱۸)
[۴]: مقصود از«فاستویٰ»ظهور جبرئیل با چهره و صورت حقیقی خود پس از نزول به سوی پیامبر صلی الله علیه و آله است. (مجمع البیان، ج ۹ -\۱۰، ص ۲۶۲)

ملاقات محمّد صلی الله علیه و آله با موسی علیه السلام در شب معراج:
وَ لَقَدْ آتَیْنٰا مُوسَی الْکِتٰابَ فَلاٰ تَکُنْ فِی مِرْیَةٍ مِنْ لِقٰائِهِ... [۱] سجده (۳۲) ۲۳
[۱]: مقصود از«و لا تکن فی مریة من لقائه»بنا بر نظر ابن عبّاس ملاقات پیامبر صلی الله علیه و آله با موسی علیه السلام در شب اسرا و معراج است. (مجمع البیان، ج ۷ -\۸، ص ۵۲۰؛ الکشاف، ج ۳، ص ۵۱۶)

معراج محمّد صلی الله علیه و آله و رؤیت فرشتۀ وحی از سوی آن حضرت، مورد مجادلۀ مشرکان: ٰ
أَ فَتُمٰارُونَهُ عَلیٰ مٰا یَریٰ


برچسب‌ها: فرهنگ قرآن, تفسیر موضوعی
[ یکشنبه ۱۳۹۶/۰۲/۲۴ ] [ 17:22 ] [ سعید ]


۱. اجتماع شیعیان در آخرالزّمان
۶ گردهم آوردن اصحاب مهدی موعود (ع) و شیعیان از سوی خداوند، هنگام ظهور او در آخرالزّمان:
... أین ما تکونوا یأت بکم اللّه جمیعا.... [۱] بقره (۲) ۱۴۸
۲. جنگ جهانی
۷ رها شدن مردم به حال خود در آخرالزّمان و ابتلای آن‌ها به جنگ جهانی:
قال هٰذا رحمة مّن رّبّی فإذا جآء وعد ربّی جعله دکّآء وکان وعد ربّی حقًّا وترکنا بعضهم یومئذ یموج فی بعض.... [۲] کهف (۱۸) ۹۸ و ۹۹
۳. خروج دابّةالارض
۸ خداوند، خارج کنندۀ جنبنده ای سخنگو از زمین در آخرالزّمان:
وإذا وقع القول علیهم أخرجنا لهم دابّة مّن الأرض تکلّمهم أنّ النّاس کانوا بایٰتنا لایوقنون. نمل (۲۷) ۸۲
۴ خروج سفیانی
۹ خروج سفیانی و گرفتاری او و لشکریانش به عذاب الهی در آخرالزّمان:
ولو تریٰ إذ فزعوا فلا فوت وأخذوا من مّکان قریب. [۳] سبأ (۳۴) ۵۱
۵. خلافت شیعیان
۱۰ وعدۀ خداوند به جانشینی شیعیان در آخرالزّمان:
وعد اللّه الّذین ءامنوا منکم وعملوا الصّٰلحٰت لیستخلفنّهم فی الأرض کما استخلف الّذین من قبلهم ولیمکّننّ لهم دینهم الّذی ارتضیٰ لهم ولیبدّلنّهم مّن بعد خوفهم أمنا یعبدوننی لایشرکون بی شیا ومن کفر بعد ذٰلک فأولٰئک هم الفٰسقون. [۴] نور (۲۴) ۵۵
ص: ۱۳۰

---------------
[۱]: ۱) در اخبار اهل بیت (ع) روایت شده که مقصود از «یأت بکم اللّٰه... » اصحاب مهدی (ع) در آخرالزّمان است و در روایتی دیگر آمده که آنان همۀ شیعیان ما هستند که خداوند آنان را از تمام شهرها به سوی امام مهدی (ع) گسیل می‌دارد. (مجمع البیان، ذیل آیه)

[۲]: ۲) «ترکنا» عطف بر «جعله دکّاء» است؛ بنابراین، مضمون «و ترکنا» نیز به حوادث پیش از قیامت مربوط می‌شود و «یومئذٍ» نیز بر این مبنا، روزهای نزدیک به قیامت خواهد بود. ضمیر «بعضهم» به مرجعی معنوی، مانند «النّاس» باز می‌گردد و مقصود از «یموج فی بعض»، داخل شدن برخی بر برخی دیگر است که شاید به هجوم و تجاوزگری گروهی از انسان‌ها به گروهی دیگر اشاره باشد. (مجمع البیان، ذیل آیه)


[۳]: ۳) احتمالات گوناگونی در آیۀ داده شده است: یکی این که مربوط به قیامت باشد. دیگری دربارۀ دنیا هنگام قبض روح یا عذاب الهی باشد؛ ولی می‌توان گفت: به قرینۀ «وحیل بینهم و بین ما یشتهون کما فعل باشیاعهم»، آیۀ فوق بیانگر حالت دنیای آنان است؛ زیرا در قیامت همه یک جا برای حساب رسی جمع می‌شوند؛ چنان که آیۀ ۱۰۲ هود و ۵۰ واقعه روشنگر آن است. در روایات بسیاری از شیعه و اهل سنّت این افراد با عنوان سفیانی و پیروان او یاد می‌شوند. (مجمع البیان، ذیل آیه؛ الدّرالمنثور، ذیل آیه؛ جامع البیان، ذیل آیه)

[۴]: ۴) از امام سجاد (ع) روایت شده که در پی تلاوت آیۀ «وعداللّٰه الّذین آمنوا... » فرمود: سوگند به خدا! آنان شیعیان ما اهل بیت هستند که خداوند به سبب مردی از خاندان ما - که مهدی (عج) این امّت باشد -آنان را خلیفۀ روی زمین قرار خواهد داد... ». (نورالثقلین، ذیل آیه)

۶. رجعت
۱۱ تعلّق ارادۀ الهی بر بازگرداندن دسته ای از کافران هر امّت به دنیا، در آخرالزّمان:
ویوم نحشر من کلّ أمّة فوجا مّمّن یکذّب بایٰتنا.... [۱] نمل (۲۷) ۸۳
۷. نزول عیسی (ع)
۱۲ نزول عیسی (ع) در آخرالزّمان و ایمان آوردن اهل کتاب به او پیش از وفاتش:
وإن مّن أهل الکتٰب إّلا لیؤمننَّ به قبل موته.... [۲] نساء (۴) ۱۵۹
ولمّا ضرب ابن مریم مثلا إذا قومک منه یصدّون إن هو إلّاعبد أنعمنا علیه وجعلنٰه مثلا لّبنی إسرٰءیل و إنّه لعلم لّلسّاعة فلاتمترنّ بها واتّبعون هٰذا صرٰط مّستقیم. [۳] زخرف (۴۳) ۵۷ و ۵۹ و ۶۱
۸. هجوم یأجوج و مأجوج
۱۳ پیش گویی قرآن به هجوم سریع و فتوحات فراگیر یأجوج و مأجوج در سراسر زمین در آخرالزّمان:
حتّیٰ إذا فتحت یأجوج ومأجوج و هم مّن کلّ حدب ینسلون. [۴] انبیاء (۲۱) ۹۶
۱۴ درگیری یأجوج و مأجوج پس از ویرانی سد ذوالقرنین در آخرالزّمان:
قالوا یٰذا القرنین إنَّ یأجوج ومأجوج مفسدون فی الأرض فهل نجعل لک خرجا علیٰ أن تجعل بیننا وبینهم سدًّا... فإذا جاء رحمة ربّی جعله دکّاء وترکنا بعضهم یومئذ یموج فی بعض ونفخ فی الصّور فجمعنٰهم جمعا. [۵] کهف (۱۸) ۹۴ و ۹۸ و ۹۹

---------------
[۱]: ۱) دلالت آیۀ یاد شده بر رجعت از آن جهت است که مسألۀ نفخ صور در آیات بعدی مطرح شده و این قرینه ای است بر این که مقصود از این حشر، حشر روز قیامت نیست؛ بلکه حشری است که در دنیا صورت می‌گیرد و با خروج «دابّة الارض» ارتباط دارد. افزون بر این، در قیامت همۀ کافران بدون استثنا محشور می‌شوند؛ ولی حشر در این آیه به دسته ای از کافران هر امّت مربوط می‌شود. این نیز قرینۀ دیگری است بر این که مقصود از حشر در این جا «رجعت» پیش از قیامت است. (مجمع البیان، ذیل آیه)

[۲]: ۲) برداشت فوق بر این اساس است که مرجع ضمیر «به»، عیسی (ع) باشد؛ چنان که آیات سابق نیز دربارۀ عیسی (ع) است. (مجمع البیان، ذیل آیه)
[۳]: ۳) نکته فوق بر این اساس است که مرجع ضمیر «انّه» نزول عیسی (ع) در آخرالزّمان باشد. (المیزان، ذیل آیه)

[۴]: ۴) اضافه شدن لفظ عموم «کل» بر اسم نکره «حدب» نشان می‌دهد که ماجرای یأجوج و مأجوج به سرزمین خاصّی مربوط نیست؛ بلکه شامل تمام سرزمین‌ها و جهان خواهد بود.

[۵]: ۵) نکتۀ فوق بر این اساس است که مرجع ضمیر «بعضهم» به یأجوج و مأجوج برگردد.


برچسب‌ها: فرهنگ قرآن, تفسیر موضوعی
[ چهارشنبه ۱۳۹۶/۰۱/۳۰ ] [ 10:6 ] [ سعید ]

دروغگویی مداوم منافقان، موجب افزایش بیماردلی آنان:
وَ مِنَ النّٰاسِ مَنْ یَقُولُ آمَنّٰا بِاللّٰهِ وَ بِالْیَوْمِ الْآخِرِ وَ مٰا هُمْ بِمُؤْمِنِینَ
فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزٰادَهُمُ اللّٰهُ مَرَضاً وَ لَهُمْ عَذٰابٌ أَلِیمٌ بِمٰا کٰانُوا یَکْذِبُونَ.

دروغگویی، موجب محرومیّت از هدایت الهی:
... إِنَّ اللّٰهَ لاٰ یَهْدِی مَنْ هُوَ کٰاذِبٌ کَفّٰارٌ.

... إِنَّ اللّٰهَ لاٰ یَهْدِی مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ کَذّٰابٌ.
غافر (۴۰) ۲۸

دروغگویی مستمرّ، موجب گرایش انسان به نفاق:
فَأَعْقَبَهُمْ نِفٰاقاً فِی قُلُوبِهِمْ إِلیٰ یَوْمِ یَلْقَوْنَهُ بِمٰا أَخْلَفُوا اللّٰهَ مٰا وَعَدُوهُ وَ بِمٰا کٰانُوا یَکْذِبُونَ.
توبه (۹) ۷۷

توسّل منافقان به سوگند دروغ، جهت فریب دادن مسلمانان:
أَ لَمْ تَرَ إِلَی الَّذِینَ تَوَلَّوْا قَوْماً غَضِبَ اللّٰهُ عَلَیْهِمْ مٰا هُمْ مِنْکُمْ وَ لاٰ مِنْهُمْ وَ یَحْلِفُونَ عَلَی الْکَذِبِ وَ هُمْ یَعْلَمُونَ. مجادله (۵۸) ۱۴

توسّل منافقان به دروغ، برای فریب دادن پیامبراکرم صلی الله علیه و آله:
إِذٰا جٰاءَکَ الْمُنٰافِقُونَ قٰالُوا نَشْهَدُ إِنَّکَ لَرَسُولُ اللّٰهِ وَ اللّٰهُ یَعْلَمُ إِنَّکَ لَرَسُولُهُ وَ اللّٰهُ یَشْهَدُ إِنَّ الْمُنٰافِقِینَ لَکٰاذِبُونَ.

قلب دروغگویان، محلّ نزول شیاطین:
هَلْ أُنَبِّئُکُمْ عَلیٰ مَنْ تَنَزَّلُ الشَّیٰاطِینُ
تَنَزَّلُ عَلیٰ کُلِّ أَفّٰاکٍ أَثِیمٍ. شعراء (۲۶) ۲۲۱ و ۲۲۲

شیاطین، موجوداتی دروغگو و القاگر شنودهای خود، به صورت دروغ بر دروغ پردازان گناه پیشه:
تَنَزَّلُ عَلیٰ کُلِّ أَفّٰاکٍ أَثِیمٍ
یُلْقُونَ السَّمْعَ وَ أَکْثَرُهُمْ کٰاذِبُونَ. شعراء (۲۶) ۲۲۲


برچسب‌ها: فرهنگ قرآن, تفسیر موضوعی
[ پنجشنبه ۱۳۹۶/۰۱/۲۴ ] [ 0:20 ] [ سعید ]
قرآن، کتابی مطابق با عقل و در جهت رشد عقلانی:
إِنّٰا أَنْزَلْنٰاهُ قُرْآناً عَرَبِیًّا لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ.
یوسف (۱۲) ۲
لَقَدْ أَنْزَلْنٰا إِلَیْکُمْ کِتٰاباً فِیهِ ذِکْرُکُمْ أَ فَلاٰ تَعْقِلُونَ.
انبیاء (۲۱) ۱۰
إِنّٰا جَعَلْنٰاهُ قُرْآناً عَرَبِیًّا لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ.
زخرف (۴۳) ۳

عقل، ابزاری برای شناخت ربوبیّت خدا:
وَ هُوَ الَّذِی مَدَّ الْأَرْضَ وَ جَعَلَ فِیهٰا رَوٰاسِیَ وَ أَنْهٰاراً وَ مِنْ کُلِّ الثَّمَرٰاتِ جَعَلَ فِیهٰا زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ یُغْشِی اللَّیْلَ النَّهٰارَ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ
وَ فِی الْأَرْضِ قِطَعٌ مُتَجٰاوِرٰاتٌ وَ جَنّٰاتٌ مِنْ أَعْنٰابٍ وَ زَرْعٌ وَ نَخِیلٌ صِنْوٰانٌ وَ غَیْرُ صِنْوٰانٍ یُسْقیٰ بِمٰاءٍ وٰاحِدٍ وَ نُفَضِّلُ بَعْضَهٰا عَلیٰ بَعْضٍ فِی الْأُکُلِ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ. رعد (۱۳) ۳ و ۴

عقل، وسیلۀ تشخیص ارزشها و پیدا کردن زندگی بهتر و برتر:
وَ مٰا أُوتِیتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَمَتٰاعُ الْحَیٰاةِ الدُّنْیٰا وَ زِینَتُهٰا وَ مٰا عِنْدَ اللّٰهِ خَیْرٌ وَ أَبْقیٰ أَ فَلاٰ تَعْقِلُونَ.
قصص (۲۸) ۶۰

آیه بودن رخدادهای طبیعی، قابل درک برای عاقلان و تعقّل کنندگان:
وَ مِنْ آیٰاتِهِ یُرِیکُمُ الْبَرْقَ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ یُنَزِّلُ مِنَ السَّمٰاءِ مٰاءً فَیُحْیِی بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهٰا إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ. روم (۳۰) ۲۴

عقل، دارای توان لازم برای تشخیص حسن و قبح افعالی:
أَ تَأْمُرُونَ النّٰاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُمْ وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْکِتٰابَ أَ فَلاٰ تَعْقِلُونَ. بقره (۲) ۴۴
قُلْ تَعٰالَوْا أَتْلُ مٰا حَرَّمَ رَبُّکُمْ عَلَیْکُمْ أَلاّٰ تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوٰالِدَیْنِ إِحْسٰاناً وَ لاٰ تَقْتُلُوا أَوْلاٰدَکُمْ مِنْ إِمْلاٰقٍ نَحْنُ نَرْزُقُکُمْ وَ إِیّٰاهُمْ وَ لاٰ تَقْرَبُوا الْفَوٰاحِشَ مٰا ظَهَرَ مِنْهٰا وَ مٰا بَطَنَ وَ لاٰ تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللّٰهُ إِلاّٰ بِالْحَقِّ ذٰلِکُمْ وَصّٰاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ. [۲] انعام (۶) ۱۵۱

---------------
[۲]: ۲). وجه تعلیل به«لعلّکم تعقلون»در آیۀ شریفه این است که حرمت امور مذکور در آیه برای هر فطرت انسانی در بدو نظر قابل ادراک است و هیچ انسانی که وجه امتیاز او از سایر حیوانات عقل وی می‌باشد، بر انجام دادن آنها جرأت ندارد، مگر اینکه پیرو هوای نفس خود بوده، متأثّر از احساسات و عواطف تاریکی باشد که بر روی عقل وی حجاب افکنده باشد.

گرایش به وحدت واقعی در جامعه، از نشانه‌های عاقلان:
لاٰ یُقٰاتِلُونَکُمْ جَمِیعاً إِلاّٰ فِی قُریً مُحَصَّنَةٍ أَوْ مِنْ وَرٰاءِ جُدُرٍ بَأْسُهُمْ بَیْنَهُمْ شَدِیدٌ تَحْسَبُهُمْ جَمِیعاً وَ قُلُوبُهُمْ شَتّٰی ذٰلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاٰ یَعْقِلُونَ. حشر (۵۹) ۱۴

درک زوال پذیری قوای جسمانی و ناپایداری سلامتی و دوران نشاط جسمانی، درک ناپایداری دنیا و مواهب دنیایی، از نشانه‌های عاقلان:
وَ مَنْ نُعَمِّرْهُ نُنَکِّسْهُ فِی الْخَلْقِ أَ فَلاٰ یَعْقِلُونَ.
یس (۳۶) ۶۸

بهره مندی از آیات خداوند، نشانۀ خردمندی:
... قَدْ بَیَّنّٰا لَکُمُ الْآیٰاتِ إِنْ کُنْتُمْ تَعْقِلُونَ.
آل عمران (۳) ۱۱۸
... کَذٰلِکَ نُفَصِّلُ الْآیٰاتِ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ.
یونس (۱۰) ۲۴
... وَ یَجْعَلُ الرِّجْسَ عَلَی الَّذِینَ لاٰ یَعْقِلُونَ قُلِ انْظُرُوا مٰا ذٰا فِی السَّمٰاوٰاتِ وَ الْأَرْضِ....
یونس (۱۰) ۱۰۰ و ۱۰۱
... إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ. رعد (۱۳) ۳
... إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ. رعد (۱۳) ۴
... إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ. نحل (۱۶) ۱۱
... إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ. نحل (۱۶) ۶۷
... إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ. نحل (۱۶) ۶۹
... إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِأُولِی النُّهیٰ. طه (۲۰) ۵۴
... إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِأُولِی النُّهیٰ. طه (۲۰) ۱۲۸
وَ لَقَدْ تَرَکْنٰا مِنْهٰا آیَةً بَیِّنَةً لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ.
عنکبوت (۲۹) ۳۵
... إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ.
روم (۳۰) ۲۱
... إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ. روم (۳۰) ۲۴
... کَذٰلِکَ نُفَصِّلُ الْآیٰاتِ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ.
روم (۳۰) ۲۸
... إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ.
زمر (۳۹) ۴۲
وَ اخْتِلاٰفِ اللَّیْلِ وَ النَّهٰارِ... آیٰاتٌ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ.
جاثیه (۴۵) ۵
... إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ.
جاثیه (۴۵) ۱۳

تلاش برای نجات از آتش سوزان جهنّم با تصدیق انبیا و توجّه به هشدارهای آنان، از نشانه‌های عاقلان:
قٰالُوا بَلیٰ قَدْ جٰاءَنٰا نَذِیرٌ فَکَذَّبْنٰا وَ قُلْنٰا مٰا نَزَّلَ اللّٰهُ مِنْ شَیْءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلاّٰ فِی ضَلاٰلٍ کَبِیرٍ
وَ قٰالُوا لَوْ کُنّٰا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مٰا کُنّٰا فِی أَصْحٰابِ السَّعِیرِ. ملک (۶۷) ۹ و ۱۰

تصدیق حقّانیّت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله بر اساس شواهد گویا از زندگانی آن حضرت، نشانۀ خردمندی:
قُلْ لَوْ شٰاءَ اللّٰهُ مٰا تَلَوْتُهُ عَلَیْکُمْ وَ لاٰ أَدْرٰاکُمْ بِهِ فَقَدْ لَبِثْتُ فِیکُمْ عُمُراً مِنْ قَبْلِهِ أَ فَلاٰ تَعْقِلُونَ.
یونس (۱۰) ۱۶

رعایت ادب در برخورد با پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله، از نشانه‌های عاقلان:
إِنَّ الَّذِینَ یُنٰادُونَکَ مِنْ وَرٰاءِ الْحُجُرٰاتِ أَکْثَرُهُمْ لاٰ یَعْقِلُونَ. حجرات (۴۹) ۴

اجتناب از هواپرستی، از نشانه‌های عاقلان:
أَ رَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلٰهَهُ هَوٰاهُ أَ فَأَنْتَ تَکُونُ عَلَیْهِ وَکِیلاً
أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَکْثَرَهُمْ یَسْمَعُونَ أَوْ یَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلاّٰ کَالْأَنْعٰامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلاً.
فرقان (۲۵) ۴۳ و ۴۴

اجتناب از نسبت ناروا به ذات باری تعالی، از نشانه‌های خردورزان:
... وَ لٰکِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا یَفْتَرُونَ عَلَی اللّٰهِ الْکَذِبَ وَ أَکْثَرُهُمْ لاٰ یَعْقِلُونَ. مائده (۵) ۱۰۳

ترجیح آخرت، به علّت ماندگاری و برتری آن بر دنیا، از نشانه‌های عاقلان:
وَ مَا الْحَیٰاةُ الدُّنْیٰا إِلاّٰ لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ لَلدّٰارُ الْآخِرَةُ خَیْرٌ لِلَّذِینَ یَتَّقُونَ أَ فَلاٰ تَعْقِلُونَ. انعام (۶) ۳۲

 

تلخیص شده از کتاب فرهنگ قرآن


برچسب‌ها: فرهنگ قرآن, تفسیر موضوعی
[ یکشنبه ۱۳۹۵/۱۲/۲۹ ] [ 15:1 ] [ سعید ]

سحر جادوگران فرعون، موجب ترس مردم:
وَ جٰاءَ السَّحَرَةُ فِرْعَوْنَ قٰالُوا إِنَّ لَنٰا لَأَجْراً إِنْ کُنّٰا نَحْنُ الْغٰالِبِینَ
قٰالَ أَلْقُوا فَلَمّٰا أَلْقَوْا سَحَرُوا أَعْیُنَ النّٰاسِ وَ اسْتَرْهَبُوهُمْ وَ جٰاؤُ بِسِحْرٍ عَظِیمٍ. اعراف (۷) ۱۱۳ و ۱۱۶
به کفر کشیده شدن انسان با یادگیری سحر و سوء استفاده از آن:
... یُعَلِّمُونَ النّٰاسَ السِّحْرَ... وَ مٰا یُعَلِّمٰانِ مِنْ أَحَدٍ حَتّٰی یَقُولاٰ إِنَّمٰا نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلاٰ تَکْفُرْ فَیَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمٰا مٰا یُفَرِّقُونَ بِهِ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ زَوْجِهِ....
بقره (۲) ۱۰۲
سحر، موجب محرومیّت از رستگاری و موفقیت:
قٰالَ مُوسیٰ أَ تَقُولُونَ لِلْحَقِّ لَمّٰا جٰاءَکُمْ أَ سِحْرٌ هٰذٰا وَ لاٰ یُفْلِحُ السّٰاحِرُونَ. یونس (۱۰) ۷۷
وَ أَلْقِ مٰا فِی یَمِینِکَ تَلْقَفْ مٰا صَنَعُوا إِنَّمٰا صَنَعُوا کَیْدُ سٰاحِرٍ وَ لاٰ یُفْلِحُ السّٰاحِرُ حَیْثُ أَتیٰ.
طه (۲۰) ۶۹
فَلَمّٰا جٰاءَهُمْ مُوسیٰ بِآیٰاتِنٰا بَیِّنٰاتٍ قٰالُوا مٰا هٰذٰا إِلاّٰ سِحْرٌ مُفْتَریً وَ مٰا سَمِعْنٰا بِهٰذٰا فِی آبٰائِنَا الْأَوَّلِینَ
وَ قٰالَ مُوسیٰ رَبِّی أَعْلَمُ بِمَنْ جٰاءَ بِالْهُدیٰ مِنْ عِنْدِهِ وَ مَنْ تَکُونُ لَهُ عٰاقِبَةُ الدّٰارِ إِنَّهُ لاٰ یُفْلِحُ الظّٰالِمُونَ. قصص (۲۸) ۳۶ و ۳۷

احکام سحر
حرمت به کارگیری سحر و تعلیم آن، برای زیان رساندن به دیگران:
... یُعَلِّمُونَ النّٰاسَ السِّحْرَ... فَلاٰ تَکْفُرْ فَیَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمٰا... وَ یَتَعَلَّمُونَ مٰا یَضُرُّهُمْ وَ لاٰ یَنْفَعُهُمْ....
بقره (۲) ۱۰۲
 حرمت به کارگیری سحر، برای جدایی افکندن میان زن و مرد:
... یُعَلِّمُونَ النّٰاسَ السِّحْرَ... فَلاٰ تَکْفُرْ فَیَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمٰا مٰا یُفَرِّقُونَ بِهِ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ زَوْجِهِ....
بقره (۲) ۱۰۲

 جواز فراگیری علم سحر، برای منافع مشروع:
... یُعَلِّمُونَ النّٰاسَ السِّحْرَ وَ مٰا أُنْزِلَ عَلَی الْمَلَکَیْنِ
ص: ۸۱
بِبٰابِلَ هٰارُوتَ وَ مٰارُوتَ وَ مٰا یُعَلِّمٰانِ مِنْ أَحَدٍ حَتّٰی یَقُولاٰ إِنَّمٰا نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلاٰ تَکْفُرْ... [۱]
[۱]: ۱). آموزش سحر، اگر برای دفع شبهات یا ابطال سحردیگری باشد، نشانۀ ایمان است. (مجمع البیان، ج ۱ -\۲، ص ۳۴۱)
اتّهام سحر در مورد تورات، از سوی مشرکان صدر اسلام:
فَلَمّٰا جٰاءَهُمُ الْحَقُّ مِنْ عِنْدِنٰا قٰالُوا لَوْ لاٰ أُوتِیَ مِثْلَ مٰا أُوتِیَ مُوسیٰ... قٰالُوا سِحْرٰانِ تَظٰاهَرٰا... [۲]
قصص (۲۸) ۴۸
[۲]: ۲). ضمیر«سحران»به تورات و قرآن برمی گردد. (همان، ج ۷ -\۸، ص ۴۰۲؛ الکشّاف، ج ۳، ص ۴۲۰)
سحر قلمداد شدن خبر پیامبر صلی الله علیه و آله مبنی بر برپایی قیامت، از سوی کافران:
... وَ لَئِنْ قُلْتَ إِنَّکُمْ مَبْعُوثُونَ مِنْ بَعْدِ الْمَوْتِ لَیَقُولَنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا إِنْ هٰذٰا إِلاّٰ سِحْرٌ مُبِینٌ.
هود (۱۱) ۷
بشر بودن پیامبر صلی الله علیه و آله، از عوامل افترای سحر به آن حضرت:
أَ کٰانَ لِلنّٰاسِ عَجَباً أَنْ أَوْحَیْنٰا إِلیٰ رَجُلٍ مِنْهُمْ أَنْ أَنْذِرِ النّٰاسَ وَ بَشِّرِ الَّذِینَ آمَنُوا أَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَ رَبِّهِمْ قٰالَ الْکٰافِرُونَ إِنَّ هٰذٰا لَسٰاحِرٌ مُبِینٌ. یونس (۱۰) ۲
... وَ أَسَرُّوا النَّجْوَی الَّذِینَ ظَلَمُوا هَلْ هٰذٰا إِلاّٰ بَشَرٌ مِثْلُکُمْ أَ فَتَأْتُونَ السِّحْرَ.... انبیاء (۲۱) ۳
وَ عَجِبُوا أَنْ جٰاءَهُمْ مُنْذِرٌ مِنْهُمْ وَ قٰالَ الْکٰافِرُونَ هٰذٰا سٰاحِرٌ کَذّٰابٌ. [۲] ص (۳۸) ۴
افترای سحر به موسی علیه السلام، از سوی قارون:
وَ لَقَدْ أَرْسَلْنٰا مُوسیٰ بِآیٰاتِنٰا وَ سُلْطٰانٍ مُبِینٍ
إِلیٰ فِرْعَوْنَ وَ هٰامٰانَ وَ قٰارُونَ فَقٰالُوا سٰاحِرٌ کَذّٰابٌ. غافر (۴۰) ۲۳ و ۲۴

اتّهام سحر به موسی علیه السلام، افترایی به خداوند:
فَلَنَأْتِیَنَّکَ بِسِحْرٍ مِثْلِهِ فَاجْعَلْ بَیْنَنٰا وَ بَیْنَکَ مَوْعِداً لاٰ نُخْلِفُهُ نَحْنُ وَ لاٰ أَنْتَ مَکٰاناً سُویً
قٰالَ لَهُمْ مُوسیٰ وَیْلَکُمْ لاٰ تَفْتَرُوا عَلَی اللّٰهِ کَذِباً.... طه (۲۰) ۵۸ و ۶۱

سحر تلقّی کردن معجزات موسی علیه السلام، دلیل ایمان نیاوردن آل فرعون به موسی علیه السلام:
وَ لَقَدْ أَخَذْنٰا آلَ فِرْعَوْنَ بِالسِّنِینَ...
... لِتَسْحَرَنٰا بِهٰا فَمٰا نَحْنُ لَکَ بِمُؤْمِنِینَ.
اعراف (۷) ۱۳۰ و ۱۳۲

تأثیر سحر، بر قوّۀ بینایی انسان:
... فَلَمّٰا أَلْقَوْا سَحَرُوا أَعْیُنَ النّٰاسِ....
اعراف (۷) ۱۱۶
۵۶. تأثیر سحر، بر قوای ادراکی و خیال انسان:
قٰالَ بَلْ أَلْقُوا فَإِذٰا حِبٰالُهُمْ وَ عِصِیُّهُمْ یُخَیَّلُ إِلَیْهِ مِنْ سِحْرِهِمْ أَنَّهٰا تَسْعیٰ. طه (۲۰) ۶۶
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله، در معرض سحر ساحران:
قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ
وَ مِنْ شَرِّ النَّفّٰاثٰاتِ فِی الْعُقَدِ. فلق (۱۱۳) ۱ و ۴
به کارگیری سحرهای زیان آور از جانب یهود، در عصر پیامبراکرم صلی الله علیه و آله:
وَ لَمّٰا جٰاءَهُمْ رَسُولٌ مِنْ عِنْدِ اللّٰهِ مُصَدِّقٌ لِمٰا مَعَهُمْ نَبَذَ فَرِیقٌ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتٰابَ... یُعَلِّمُونَ النّٰاسَ السِّحْرَ...
وَ یَتَعَلَّمُونَ مٰا یَضُرُّهُمْ وَ لاٰ یَنْفَعُهُمْ وَ لَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَرٰاهُ مٰا لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ خَلاٰقٍ وَ لَبِئْسَ مٰا شَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ.... بقره (۲) ۱۰۱ و ۱۰۲
کفر شیاطین، به سبب تعلیم سحر به مردم عصر سلیمان علیه السلام:
وَ اتَّبَعُوا مٰا تَتْلُوا الشَّیٰاطِینُ عَلیٰ مُلْکِ سُلَیْمٰانَ... وَ لٰکِنَّ الشَّیٰاطِینَ کَفَرُوا یُعَلِّمُونَ النّٰاسَ السِّحْرَ.... بقره (۲) ۱۰۲
توطئه گر بودن، پس از ایمان آوردن ساحران، از تهمتهای فرعون به آنان:
وَ أُلْقِیَ السَّحَرَةُ سٰاجِدِینَ
قٰالَ فِرْعَوْنُ آمَنْتُمْ بِهِ... إِنَّ هٰذٰا لَمَکْرٌ مَکَرْتُمُوهُ فِی الْمَدِینَةِ لِتُخْرِجُوا مِنْهٰا أَهْلَهٰا.... اعراف (۷) ۱۲۰ و ۱۲۳
ساحران فرعون، نخستین مؤمنان به موسی علیه السلام:
فَأُلْقِیَ السَّحَرَةُ... إِنّٰا نَطْمَعُ أَنْ یَغْفِرَ... أَنْ کُنّٰا أَوَّلَ الْمُؤْمِنِینَ. شعراء (۲۶) ۴۶ و ۵۱

مشرکان مدّعی سحرزدگی خود از سوی محمّد صلی الله علیه و آله:
وَ لَوْ فَتَحْنٰا عَلَیْهِمْ بٰاباً مِنَ السَّمٰاءِ فَظَلُّوا فِیهِ یَعْرُجُونَ
لَقٰالُوا إِنَّمٰا سُکِّرَتْ أَبْصٰارُنٰا بَلْ نَحْنُ قَوْمٌ مَسْحُورُونَ. حجر (۱۵) ۱۴ و ۱۵
بصیرت بخشی و بینش دهی معجزه، ملاک تمایز آن، از سحر و جادوگری:
وَ لَقَدْ آتَیْنٰا مُوسیٰ تِسْعَ آیٰاتٍ بَیِّنٰاتٍ فَسْئَلْ بَنِی إِسْرٰائِیلَ إِذْ جٰاءَهُمْ فَقٰالَ لَهُ فِرْعَوْنُ إِنِّی لَأَظُنُّکَ یٰا مُوسیٰ مَسْحُوراً
قٰالَ لَقَدْ عَلِمْتَ مٰا أَنْزَلَ هٰؤُلاٰءِ إِلاّٰ رَبُّ السَّمٰاوٰاتِ وَ الْأَرْضِ بَصٰائِرَ وَ إِنِّی لَأَظُنُّکَ یٰا فِرْعَوْنُ مَثْبُوراً.
اسراء (۱۷) ۱۰۱ و ۱۰۲

 

** برگرفته از کتاب فرهنگ قرآن


برچسب‌ها: فرهنگ قرآن
[ شنبه ۱۳۹۵/۱۲/۱۴ ] [ 0:23 ] [ سعید ]
.: Weblog Themes By Pichak :.

درباره وبلاگ

أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَىٰ قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا
آیا آنها در قرآن تدبّر نمی‌کنند، یا بر دلهایشان قفل نهاده شده است؟!
محمد/24

در این وبلاگ از تفاسیر ترتیبی و موضوعی قرآن و نکات قرآنی مطلب خواهم گذاشت
گاها از تفاسیر نهج البلاغه و مثنوی یا دیگر متون هم نکته میگذارم
موضوعات وب
لینک های مفید
امکانات وب