سوره طه[20]

135این سوره آيه دارد،براى حرف مقطّعه‏ «طه» معانى و تعبيرهاى مختلفى بيان شده است؛ از جمله آن كه نام خدا يا كلمه سوگند و يا نام پيامبر است. چنانكه اهل‏بيت پيامبر را «آل طاها» يا حضرت على‏عليه السلام را «طه» و در دعاى ندبه امام زمان‏عليه السلام را «يابن طه» مى‏خوانيم.

غرض اين سوره تذكر و يادآورى از راه انذار است، كه آيات انذار آن بر آيات تبشيرش‏غلبه دارد، و اين غلبه به خوبى به چشم مى‏خورد، داستانهايى را ذكر مى‏كند كه به هلاكت طاغيان و تكذيب كنندگان آيات خدا منتهى مى‏شود، و حجت‏هاى روشنى را متضمن است كه عقل هر كس را ملزم به اعتراف به توحيد خداى تعالى، و اجابت دعوت حق مى‏كند، و به يادآورى آينده انسان از احوال قيامت و مواقف آن و حال نكبت بار مجرمين، و خسران ظالمين منتهى مى‏گردد.

اين آيات- به طورى كه از سياقش بر مى‏آيد- با نوعى تسليت از رسول خدا شروع مى‏شود، تا جان شريف خود را در واداشتن مردم به قبول دعوتش به تعب نيندازد، زيرا قرآن نازل نشده براى اينكه آن جناب خود را به زحمت بيندازد، بلكه آن تنزيلى است الهى كه مردم را به خدا و آيات او تذكر مى‏دهد تا شايد بيدار شوند و غريزه خشيت آنان هوشيار گردد، آن گاه متذكر شده به وى ايمان بياورند و تقوى پيشه كنند، پس او غير از تبليغ وظيفه ديگرى ندارد.

سياق آيات اين سوره چنين مى‏رساند كه در مكه نازل شده، در بعضى اخبار هم آمده كه آيه" وَ اصْبِرْ عَلى‏ ما يَقُولُونَ" در مدينه نازل شده، و در بعضى ديگر آمده كه آيه وَ لا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلى‏ ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْهُمْ" نيز در مدينه نازل شده است. ليكن از ناحيه لفظ خود اين آيات هيچ دليلى بر مدنى بودن آنها نيست.

يكى از آيات برجسته اين سوره آيه شريفه" اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏" است. (كه با همه كوتاهيش مساله توحيد را با همه اطرافش متضمن است).

در بخش اول : اين سوره اشاره كوتاهى به عظمت قرآن و بخشى از صفات جلال و جمال پروردگار است .

بخش دوم : كه بيش از هشتاد آيه را در برميگيرد از داستان موسى ( عليه السلام ) سخن مى گويد، از آن زمان كه به نبوت مبعوث گرديد و سپس با فرعون جبار به مبارزه برخاست ، و پس از درگيريهاى فراوان او با دستگاه فرعونيان و مبارزه با ساحران و ايمان آوردن آنها خداوند به صورت اعجازآميز فرعون و فرعونيان را در دريا غرق كرد، و موسى و مومنان را رهائى بخشيد.

بعد ماجراى گوساله پرستى بنى اسرائيل و درگيرى هارون و موسى را باآنها بيان مى كند.

در سومين بخش : بخشهائى در باره معاد و قسمتى از خصوصيات رستاخيز آمده است .

در بخش چهارم : سخن از قرآن و عظمت آن است .

و در بخش پنجم : سرگذشت آدم و حوا را در بهشت و سپس ماجراى وسوسه ابليس و سرانجام هبوط آنها را در زمين ، توصيف مى كند.

و بالاخره در آخرين قسمت ، نصيحت و اندرزهاى بيدار كنندهاى ، براى همه مؤ منان بيان ميدارد كه روى سخن در بسيارى از آن به پيامبر اسلام (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) است .