اسلام نمي‏گويد كار محبت آميز و كار نيكتان منحصرا بايد درباره مسلمين‏

باشد و به هيچ وجه خيري از شما به ديگران نرسد ، ولي يك مطلب‏

هست و آن اينكه مسلمانان نبايد از دشمن غافل شوند .

مسلمان همواره بايد بداند كه عضو جامعه اسلامي است ، جزئي است از اين‏

كل جزء يك كل و عضو يك پيكر بودن خواه ناخواه شرايط و حدودي را ايجاب‏

مي‏كند غير مسلمان عضو يك پيكر ديگر است عضو پيكر اسلامي روابطش با

اعضاي پيكر غير اسلامي بايد به نحوي باشد كه لااقل با عضويتش در پيكر

اسلامي ناسازگار نباشد ، يعني به وحدت و استقلال اين پيكر آسيبي نرسد پس‏

خواه ناخواه نمي‏تواند روابط مسلمان با غير مسلمان با روابط مسلمان و

مسلمان يكسان و احيانا از آن نزديكتر باشد .

ولاء منفي در اسلام‏ عبارت است از اينكه يك مسلمان همواره در مواجهه با

 غير مسلمان بداند با اعضاي يك پيكر بيگانه مواجه است و معني اينكه نبايد

 ولاء غير مسلمان‏ را داشته باشد اين است كه نبايد روابط مسلمان با

غير مسلمان در حد روابط مسلمان با مسلمان‏ باشد.

پس منافاتي نيست ميان آنكه مسلمان به غير مسلمان احسان و نيكي كند و

در عين حال ولاء او را نپذيرد ، يعني او را عضو پيكري كه خود جزئي از آن‏

است نشمارد و بيگانه وار با او رفتار كند ، همچنانكه منافاتي نيست ميان‏

ولاء منفي و اصل بشر دوستي و رحمت براي بشر بودن لازمه بشر دوستي اين است‏

كه انسان به سرنوشت و صلاح و سعادت واقعي همه انسانها علاقه مند باشد به‏

همين دليل هر مسلماني علاقه مند است كه همه انسانهاي ديگر ، مسلمان باشند

و هدايت يابند ، اما وقتي كه اين توفيق حاصل نشد ، ديگران را كه چنين‏

توفيقي يافته اند نبايد فداي آنان كه توفيق نيافته اند كرد و اجازه داد

كه مرزها در هم بريزد و هر نوع فعل و انفعالي صورت گيرد .

فرض كنيد گروهي از مردم دچار يك نوع بيماري هستند ، بشر دوستي ايجاب‏

مي‏كند كه آنها را نجات دهيم ، و تا وقتي كه نجات نيافته اند بشر دوستي‏

ايجاب مي‏كند كه به آنها نيكي كنيم ، اما بشر دوستي ايجاب نمي‏كند كه هيچ‏

محدوديتي ميان آنها - كه از قضا بيماريشان مسري است - و افراد سالم و

شفا يافته برقرار بكنيم ا..

اسلام دين بشر دوستي است . اسلام حتي مشرك را دوست

دارد اما نه از آن نظر كه مشرك است ، بلكه از اين نظر كه مخلوقي از

مخلوقات خداست ، و البته از آن جهت كه در راه هلاكت و ضلالت افتاده‏

است و راه نجات و سعادت را گم كرده است ، ناراحت است ، و اگر او را

دوست نمي‏داشت در مقابل شرك و بدبختي‏اش بي‏تفاوت مي‏بود .

در اسلام حب و بغض هست اما حب و بغض عقلي و منطقي نه احساسي و

بي‏قاعده و ضابطه دوستي و دشمني كه صرفا از احساس برخيزد منطق ندارد ،

احساسي است كور و كر كه بر درون انساني مسلط مي‏گردد و او را به هر طرف‏

كه بخواهد مي‏كشد ، اما حب و بغض عقلي ناشي از يك نوع درك ، و در

حقيقت ، ناشي از علاقه به سرنوشت انسان ديگري است كه مورد علاقه واقع‏

شده است .

ولاءها و ولایتها