به انديشه‏ هايى كه به مغز سرازير مى شوند، با آغوش باز به استقبال برويد و مانند يك مهمان عزيز با آن‏ها رو برو شويد، نه مانند ره گذرانى كه راه خود را گم كرده و اجبارا به خانه درون شما آمده و به شما تحميل شده ‏اند

جرياناتى كه در درون آدمى براه مى‏ افتند، انواع و اصناف بسيار گوناگون دارند كه شايد از يك نظر قابل شمارش نباشند-  جريان اين چشمه‏ سارها در مغز ما انسان‏ها مانند آبهايى است كه به اندازه گنجايش و احتياج وارد آسياب مى ‏شوند و هر جريانى به مناسبت خود تحريك مخصوصى در آسياب مغز به وجود مى ‏آورد. و گر نه مغز آدمى قدرت تحمل آن چه را كه در پشت پرده نمودهاى ظاهرى مى‏ گذرد، دارا نمى‏ باشد.

          رفتن اين آب فوق آسياست                    رفتنش در آسيا بهر شماست‏
          چون شما را حاجت طاحون نماند            آب را در جوى اصلى باز راند
          ناطقه سوى زبان تعليم راست               ور نه خود اين آب را جويى جداست‏
          میرود بى ‏بانگ و بى‏ تكرارها                  تحتها الانهار تا گلزارها
مهمترين و اساسى‏ ترين اين جريانات مغزى همان انديشه است كه میتوان گفت: ملاك هستى انسانى است‏
          اى برادر تو همان انديشه ‏اى             مابقى خود استخوان و ريشه ‏اى‏

آيا اين انديشه‏ هاى نو به نو زاييده خود ساختمان مغزى ما است؟ آيا مغز ما نيروى انديشه ‏ها را در خود دارد و محسوسات عينى خارجى كه بوسيله حواس وارد مغز مى‏ گردند، آن نيروها را به كار مى ‏اندازند و به فعليت میرسانند؟ آيا اين انديشه ‏ها بكلى خارج از اختيار ما است، يا ما خود در به وجود آمدن و منتج بودن آن‏ها هيچ دخالتى نداريم؟ اين سؤالات به نوبت خود سؤالات زياد و متنوع فرعى و حاشيه‏ اى را به وجود می ‏آورد كه روان شناسان كم و بيش آن‏ها را مطرح و در حدود قلمرو بررسى‏هايشان توضيحات و پاسخ‏هايى در باره آن‏ها تهيه مى‏كنند، ولى اكثريت آنان با همان عينك مخصوص صحبت مى ‏كنند كه فيزيكدان حرفه‏ اى در باره نمودهاى اجسام بدون اين كه از خود جريان نمودها تجاوز كرده، مبادى كلی ‏تر و روابط آن نمودها را با عوامل پيشين و مقارن و پسين مورد تحقيق قرار بدهد، مثلاً موقعى كه در تحرك منتج مغز به عنوان انديشه مى‏ نگرند، تعريفات و اصول و قوانينى كه آنان را به خود جلب مى ‏نمايد، در حدود همان تحرك منتج مغز است.

گروه جهان بينان الهى مانند جلال الدين بدون انكار مسائل و تحقيقات روان شناسى‏ هاى معمولى براى درك فلسفه نمودها از خود آن‏ها تجاوز نموده و پا را فراتر گذاشته، منبع و مسير و مقصد جريانات انديشه را هم بيان مى ‏كنند و مانند بعضى از مكاتب ديگر، براى شناختن كتاب بزرگ اجزاى هستى، به خواندن يك صفحه با يك سطر، يا يك كلمه قناعت نمی ورزند.