آيه 155
وَ هذَا كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ مُبَارَكٌ فَاتَّبِعُوهُ وَ اتَّقُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ‏             و اين (قرآن) كتابى است مبارك كه آن را نازل كرده‏ايم؛ پس، از آن پيروى كنيد و تقوا پيشه سازيد، باشد كه مورد رحمت قرار گيريد.

* قرآن كتابى فرخنده و داراى خير و بركت فراوان‏
هذا كتب ... مبارك‏
* ضرورت پرهيز از قوانين و دستورهاى غير قرآنى‏
فاتبعوه و اتقوا
*پيروى از قرآن و پرهيز از مخالفت با آن، زمينه‏ساز جلب رحمت الهى است.
فاتبعوه و اتقوا لعلكم ترحمون‏
*الهى بودن قرآن و پر بركت بودن آن دليل‏ لزوم پيروى از آن است.
هذا كتب أنزلنه مبارك فاتبعوه‏


آيه 156
أَنْ تَقُولُوا إِنَّمَا أُنْزِلَ الْكِتَابُ عَلَى طَائِفَتَيْنِ مِنْ قَبْلِنَا وَ إِنْ كُنَّا عَنْ دِرَاسَتِهِمْ لَغَافِلِينَ‏                      (ما قرآن را نازل كرده‏ايم) تا نگوييد: كتاب فقط بر دو طايفه پيش از ما (يهود و نصارى‏) نازل شده است و ما از آموزش آنان (و استفاده از كتاب‏هايشان) بى‏خبر بوديم.

*نزول قرآن اتمام حجتى است براى مشركان مكه و ساير انسانها
هذا كتب أنزلنه ... أن تقولوا إنما أنزل الكتب على‏ طائفتين‏
* هدايت‏نايافتگان در صورت آگاهى از وجود قرآن، هيچ عذرى در پيشگاه خدا نخواهند داشت.
هذا كتب أنزلنه ... أن تقولوا إنما أنزل الكتب على‏ طائفتين‏
*يهود و نصارا كتاب آسمانى خويش را به زبان غير عربى تلاوت مى‏كردند.
و إن كنا عن دراستهم لغفلين‏
*وجود تورات و انجيل به سبب غفلت و ناآگاهى مشركان از محتواى آنها نمى‏توانست اتمام حجت براى آنان باشد.
و إن كنا عن دراستهم لغفلين‏
*پيروى نكردن از كتب آسمانى در صورت دسترسى نداشتن به محتواى آنها، عذرى قابل پذيرش در پيشگاه خدا
و إن كنا عن دراستهم لغفلين‏


آيه 157
أَوْ تَقُولُوا لَوْ أَنَّا أُنْزِلَ عَلَيْنَا الْكِتَابُ لَكُنَّا أَهْدَى مِنْهُمْ فَقَدْ جَاءَكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ هُدًى وَ رَحْمَةٌ فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ كَذَّبَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَ صَدَفَ عَنْهَا سَنَجْزِي الَّذِينَ يَصْدِفُونَ عَنْ آيَاتِنَا سُوءَ الْعَذَابِ بِمَا كَانُوا يَصْدِفُونَ‏                 (يا) نگوييد: اگر كتاب بر ما نازل شده بود، ما از آنان هدايت يافته‏تر بوديم. قطعاً از جانب پروردگارتان دليلى روشن و هدايت و رحمتى براى شما آمده است. پس كيست ستمكارتر از آن كس كه آيات خدا را تكذيب كرده و از آنها روى گردانده است؟ به زودى كسانى را كه از آيات ما روى مى‏گردانند، به سبب رويگردانى‏شان به عذابى سخت كيفر خواهيم داد.

*اعتراف مشركان مكه به هدايت‏يافتگى پيروان تورات و انجيل‏
لو أنا أنزل علينا الكتب لكنا أهدى‏ منهم‏
* مشركان مكه خويشتن را شايسته‏تر از ديگران براى دريافت حقايق مى‏پنداشتند.
لو أنا أنزل علينا الكتب لكنا أهدى‏ منهم‏
*قرآن، دليلى روشن بر اثبات ربوبيت خدا بر انسانهاست.
فقد جاءكم بينة من ربكم‏
* قرآن، دربردارنده آيات و نشانه‏هاى خداوند
فقد جاءكم بينة من ربكم ... فمن أظلم ممن كذب بأيت الله‏
*كسانى كه از قرآن رويگردان باشند، ستمكارترين مردمند.
فمن أظلم ممن ... صدف عنها
 «صدف» (مصدر صدف) به معناى اعراض كردن و منصرف ساختن آمده است. (برگرفته شده از قاموس المحيط). برداشت فوق بر اساس معناى اول است.
* كسانى كه ديگران را از ايمان به قرآن و آيات الهى باز دارند، ستمكارترين مردمند.
فمن أظلم ممن ... صدف عنها
در برداشت فوق «صدف» فعلى متعدى (به معناى منصرف ساخت) گرفته شده است. گفتنى است بر اين مبنا مفعول آن كلمه‏اى مانند «الناس» است كه به سبب وضوحش در جمله ذكر نشده است.


آيه 158
هَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا أَنْ تَأْتِيَهُمُ الْمَلَائِكَةُ أَوْ يَأْتِيَ رَبُّكَ أَوْ يَأْتِيَ بَعْضُ آيَاتِ رَبِّكَ يَوْمَ يَأْتِي بَعْضُ آيَاتِ رَبِّكَ لَا يَنْفَعُ نَفْساً إِيمَانُهَا لَمْ تَكُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ كَسَبَتْ فِي إِيمَانِهَا خَيْراً قُلِ انْتَظِرُوا إِنَّا مُنْتَظِرُونَ‏                آيا (براى پذيرش حق) فقط انتظار اين را دارند كه فرشتگان به سراغشان بيايند، يا پروردگار تو بيايد، يا بعضى از نشانه‏هاى پروردگارت فرا رسد؟ روزى كه بعضى از نشانه‏هاى پروردگارت فرا رسد، كسانى كه قبلًا ايمان نياورده يا در (مدّت) ايمانشان كار خيرى انجام نداده‏اند، ايمان آورد نشان سودى برايشان نخواهد داشت. بگو: منتظر باشيد كه ما هم منتظريم.

*آمدن فرشتگان و يا آشكار شدن خداوند، از شرايط مشركان تكذيب‏كننده قرآن براى ايمان به آن‏
هل ينظرون إلا أن تأتيهم الملئكة أو يأتى ربّك‏
* آمدن فرشتگان به عنوان پيامبر و يا تصديق‏كننده قرآن، امرى ناشدنى است.
هل ينظرون إلا أن تأتيهم الملئكة
*ايمان آوردن انسانها در زمان تحقق برخى از آيات الهى (مانند قيامت و عذاب استيصال)، براى آنان سودبخش نخواهد بود.
يوم يأتى بعض ءايت ربّك لا ينفع نفساً إيمنها لم تكن ءامنت من قبل‏
*كسانى كه با وجود قرآن ايمان نمى‏آورند، جز با آمدن فرشتگان به سوى آنان و يا ظهور خداوند و يا تحقق عذاب استيصال، ايمان نخواهند آورد.
هل ينظرون إلا أن تأتيهم الملئكة أو يأتى ربّك أو يأتى بعض ءايت ربّك‏
*ايمان بدون انجام عمل صالح سودمند نيست.
لا ينفع نفساً إيمنها لم تكن ... أو كسبت فى إيمنها خيراً
*عمل صالح بدون ايمان سودبخش نخواهد بود.
لا ينفع نفساً إيمنها لم تكن ءامنت من قبل أو كسبت فى إيمنها خيراً
*تهديد مشركان از سوى خداوند به قيامت و عذابهاى آن‏
قل انتظروا إنا منتظرون‏
*از امام رضا (ع) روايت شده است: ... ايمان آوردن به هنگام ديدن عذاب پذيرفته نيست و اين حكم خدا در مورد گذشتگان و آيندگان است. خداوند عز و جل مى‏فرمايد: ... آن روز كه بعضى از آيات پروردگارت تحقق پذيرد، ايمان آوردن افرادى كه قبلًا ايمان نياوردند يا در ايمانشان عمل نيكى انجام نداده‏اند، سودى به حالشان نخواهد داشت ...».
*از امام باقر و امام صادق- عليهما السلام- درباره سخن خداوند: «يوم يأتى بعض آيات ربك ...» روايت شده كه فرمودند: مراد، طلوع خورشيد از مغرب و خروج دابه و دجال است ...».
* از امام باقر يا امام صادق- عليهما السلام- درباره سخن خداوند: «او كسبت فى ايمانها خيرا» روايت شده كه فرمود گناهان مؤمن، بين او و ايمانش جدايى مى‏اندازد و او با آن كه مؤمن بوده، چون گناهانش بسيار و نيكى‏هايش كم است خيرى به دست نياورده است».


آيه 159
إِنَّ الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَ كَانُوا شِيَعاً لَسْتَ مِنْهُمْ فِي شَيْ‏ءٍ إِنَّمَا أَمْرُهُمْ إِلَى اللَّهِ ثُمَّ يُنَبِّئُهُمْ بِمَا كَانُوا يَفْعَلُونَ‏             كسانى كه دين خود را پراكنده كردند و گروه گروه شدند، تو نسبت به آنان هيچ مسئوليّتى ندارى. كارشان فقط با خداست، سپس آنان را از آنچه انجام مى‏دادند با خبر خواهد ساخت.

*پذيرش بخشى از دين و رها كردن بخشى ديگر، امرى ناروا و مانند نپذيرفتن همه دين است.
إن الذين فرقوا دينهم ... لست منهم فى شى‏ء
* كسانى كه تنها بخشى از اسلام را پذيرفته‏اند، از امت پيامبر (ص) محسوب نخواهند شد.
إن الذين فرقوا دينهم ... لست منهم فى شى‏ء
* پيامبر (ص)، مسؤول تفرقه افكنى‏هاى تفرقه افكنان در دين نيست.
إن الذين فرقوا دينهم ... لست منهم فى شى‏ء
*گروههاى مذهبى كه بر اساس پذيرش بخشى از دين تشكيل يافته‏اند، از امت پيامبر (ص) به شمار نمى‏آيند.
إن الذين فرقوا دينهم و كانوا شيعا لست منهم فى شى‏ء
* خداوند تعيين‏كننده كيفر و سرنوشت شوم تفرقه‏افكنان در دين‏
إنما أمرهم إلى الله‏
*خداوند در قيامت تفرقه افكنان در دين را به اعمال ناپسندشان آگاه خواهد ساخت.
ثم ينبئهم بما كانوا يفعلون‏
* خداوند گروههاى تشكيل شده بر اساس پذيرش بخشى از دين را به عذاب گرفتار خواهد ساخت.
إن الذين فرقوا دينهم ... إنما أمرهم إلى الله ثم ينبئهم بما كانوا يفعلون‏
 «آگاه سازى از اعمال ناپسند»، كنايه از گرفتار ساختن به عذاب است.‏
* رسول خدا (ص) (پس از تلاوت آيه) «إنّ الذين فرقوا دينهم ...» فرمود: آنان همان بدعتگذاران و هواپرستان و گمراهان از اين امت هستند ...».